Voeding bij COPD en astma

Iemand met COPD of astma kan door een slechte longfunctie te weinig spiermassa hebben. Met een bio-impedantiemeting is te zien hoe de verhouding spiermassa - vetmassa is. De meting wordt gedaan als uw BMI lager is dan of gelijk aan 21 of op aanvraag van uw (verpleegkundig) specialist.

Afvallen

Voeding speelt bij te weinig spiermassa een belangrijke rol. Als u onvoldoende energie via uw voeding binnenkrijgt, wordt de energie die uw lichaam nodig heeft (bijvoorbeeld om te bewegen), uit uw ‘reserves’ gehaald. U valt dan af. Doordat u afvalt, neemt niet alleen uw vetmassa maar ook uw spiermassa af. Juist dit verlies van spiermassa leidt tot een verslechtering van uw conditie.

Overgewicht

Door klachten als kortademigheid gaat u minder bewegen, waardoor u overgewicht kunt krijgen. Ook kunnen bepaalde medicijnen die u in verband met uw COPD of astma gebruikt overgewicht veroorzaken. Bij overgewicht is er sprake van een onjuiste verhouding spiermassa – vetmassa. Overgewicht kan samengaan met een te lage spiermassa.

Goede voeding

Door te zorgen voor een volwaardige voeding en extra eiwitten, kunt u de verhouding spiermassa - vetmassa op peil houden. Dit heeft een positieve invloed op uw (over)gewicht.

Alleen uw voedingspatroon aanpassen kan verkeerde resultaten geven. In plaats van de spiermassa kan dan uw vetmassa toenemen. Door te bewegen kunt u uw spiermassa vergroten. Wat voor u een geschikte vorm van bewegen is, hangt af van uw gewicht, uw spiermassa, de ernst van uw COPD of astma en uw klachten.

Als u minder beweegt, kan uw spiermassa afnemen. Het gevolg daarvan is dat klachten zoals benauwdheid erger kunnen worden. 

Het is gezond om met COPD of astma regelmatig te bewegen. Het kan zijn dat u al bij een lichte inspanning kortademig wordt, maar laat u daardoor niet tegenhouden. Als u meer beweegt, verbetert uw uithoudingsvermogen en neemt uw spierkracht toe. U wordt hierdoor minder snel kortademig en u krijgt meer energie.

Spiermassa

Om uw conditie op peil te houden, is spiermassa nodig. Spieren zorgen ervoor dat u beter kunt bewegen, zodat dagelijks activiteiten u makkelijker zullen afgaan. Door beweging kunt u spiermassa opbouwen. De ernst van uw COPD of astma bepaalt hoeveel u kunt bewegen. 

Rustig opbouwen

Als u niet gewend bent aan lichaamsbeweging of veel klachten hebt, is het verstandig om het rustig op te bouwen. Probeer elke dag een beetje meer te bewegen. Denk bijvoorbeeld aan wandelen, fietsen of zwemmen. Kies een vorm van bewegen die in uw dagelijks leven past en die u leuk vindt.

Samen

Kijk of u samen met iemand anders aan uw beweging kunt werken. Dat is leuk en daardoor is het makkelijker vol te houden.

Veel sportscholen, fysiotherapiepraktijken en beweegcentra hebben speciale programma’s voor mensen met COPD of astma. Vaak worden deze programma’s (voor een groot deel) vergoed door de zorgverzekeraar.

Eiwitten

Het is belangrijk om tijdens en na een training iets met eiwitten te eten of te drinken. Eiwitten zorgen voor de opbouw en het behoud van uw spiermassa. Een diëtist kan u hierover advies geven. 

Lukt het u niet om voldoende voedingsstoffen uit uw eten en drinken binnen te krijgen? Dan is het verstandig om energierijke voeding gebruiken.

Energierijke dranken

• Drink het liefst iets dat zowel eiwitten als energie geeft, zoals halfvolle melk, yoghurtdrank, magere chocolademelk of drinkontbijt. 
• Dranken waar u alleen energie uit haalt, zijn: vruchtensappen en -siropen en frisdranken. 

In water, thee, koffie en light-frisdranken zitten geen voedingsstoffen.

Tips voor de broodmaaltijd

• Neem dubbel beleg op uw brood, of extra kaas of vleeswaren uit het vuistje.
• Neem naast gewoon brood ook eens iets anders zoals een kadetje, een croissantje, een krentenbol, een cracker, een beschuit, een snee roggebrood, een snee krentenbrood, een snee suikerbrood of pap. 
• Als u moeite hebt met het eten van vaste voeding zoals brood en beschuit, kunt u ook kiezen voor pap, vla, (vruchten)yoghurt, kwark of drinkontbijt.

Tips voor de warme maaltijd

• Kies voor variatie en neem in plaats van gekookte aardappelen ook eens aardappelpuree, gebakken aardappelen, patat, pasta, rijst, stamppot, peulvruchten of een maaltijdsoep.
• Wissel vlees eens af met vis, kip, ei, vleesvervangers, ragout of hachee.
• Eet liever gebonden soepen dan heldere soepen. Of maak een heldere soep voller met bijvoorbeeld gehaktballetjes, geraspte kaas of een scheutje room.
• Een beetje bouillon voor de maaltijd kan de eetlust opwekken (in bouillon zelf zitten weinig voedingstoffen).
• Als u te moe bent om een maaltijd klaar te maken, neem dan iets wat u alleen maar hoeft op te warmen, bijvoorbeeld een kant-en-klaar maaltijd of producten uit glas, blik of diepvries. Ook kunt u maaltijden invriezen of eten bestellen  bij een maaltijdservice.
• Probeer uw maaltijden aantrekkelijk op te dienen. Als het eten er lekker uitziet, zal dit uw eetlust ten goede komen. 

Verrijk uw voeding

U kunt uw voeding energierijker maken met:

• ongeklopte slagroom (geklopte slagroom kan een vol gevoel geven), bijvoorbeeld in yoghurt, kwark, vla, pap, milkshake, koffie, vruchtensap of soep
• crème fraîche en zure room, bijvoorbeeld in pastasaus, soep, puree, jus, saus en groenten
• suiker, honing, siroop, stroop, bijvoorbeeld in koffie, thee, melk, vla, yoghurt, pap, vruchtenmoes of vruchtensap

Contact met een diëtist

Valt u ondanks bovenstaande adviezen toch af? Dan is het verstandig om contact op te nemen met een diëtist. Zij kan u verder helpen. (Zie 'Vragen?') 

Door allerlei klachten kan het moeilijk voor u zijn om goed te eten. Toch is het belangrijk dat u iedere dag voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. We hebben een aantal tips die u misschien helpen. 

Kortademigheid of vermoeidheid

• Neem even rust voor het eten.
• Gebruik ten minste 6 maaltijden per dag. Probeer ook voor het slapen gaan nog iets te eten met eiwitten.
• Gebruik de warme maaltijd op een tijdstip dat u zich goed voelt.
• Eet langzaam en kies eten dat makkelijk te kauwen is.
• Maak eenvoudige maaltijden of bestel eten bij een maaltijdservice.
• Een goede houding en goede ademhalingstechnieken zijn belangrijk tijdens het eten. Hierbij kan een fysiotherapeut, logopedist of ergotherapeut u helpen. Uw huisarts of hoofdbehandelaar in het ziekenhuis kan een verwijzing voor u regelen.
• Neem uw medicijnen op het juiste moment en op de juiste manier in.
• Als u zuurstof krijgt, ga daar dan tijdens de maaltijd mee door. (Kookt u op gas, geef uzelf dan géén zuurstof tijdens het koken.)

Een slechte eetlust

• Probeer ervoor te zorgen dat de maaltijd er lekker uitziet en lekker ruikt.
• Zorg voor voldoende variatie in uw voeding.
• Gebruik de warme maaltijd op een tijdstip dat u zich goed voelt.
• Drink een half uur voor de maaltijd een beetje bouillon.
• Als u last hebt van etensgeurtjes, gebruik dan ook eens de magnetron.

Een droge mond

• Kauw uw eten goed, dan krijgt u meer speeksel in uw mond.
• Drink bij iedere hap eten een klein beetje water.
• Houd altijd iets te drinken bij de hand, ook ’s nachts.
• Gebruik veel jus, saus of appelmoes bij uw warme maaltijd.
• Beleg uw boterhammen met smeerbaar, zacht beleg.
• Spoel uw mond met citroenthee of met mondwater.
• Zuurtjes, pepermunt en (suikervrije) kauwgom geven meer speeksel in uw mond.

Slijmvorming in uw mond 

• Spoel uw mond na het eten met mineraalwater (met prik).
• Het beste kunt u zure dingen eten en drinken. Neem tijdens het eten regelmatig een slokje van een zurige drank, bijvoorbeeld: citroenthee, kamillethee, sinaasappelsap, ananassap of druivensap.
• Gebruik zure melkproducten, zoals karnemelk en yoghurt. Die veroorzaken minder slijmvorming. Let op dat u geen melkproducten weglaat uit uw voeding.
• Hoe zoeter het eten, hoe meer slijmvorming er kan ontstaan.

Snel een vol gevoel 

• Eet langzaam en kauw goed.
• Vermijd gasvormende producten, zoals uien, koolsoorten, koolzuurhoudende dranken en bier.
• Kies producten die snel de maag passeren: koude producten of producten op kamertemperatuur, en vloeibaar eten.
• Gebruik in plaats van 3 grote maaltijden, 6 kleinere maaltijden verdeeld over de dag.

Als u vragen hebt, kunt u contact opnemen met de afdeling Diëtetiek. De diëtisten zijn te bereiken maandag t/m vrijdag tussen 8.30 en 16.30 uur op nummer (0592) 32 53 99.

longg44 - september 2022